Milos Zeman, Chính khách hài hước

Đó là tên tác phẩm được dịch sang tiếng Việt từ bản gốc: "Rád nechám botu v řiti blbce" của Tổng thống CH Séc, Milos Zeman. Để bạn đọc tiếp nhận nhẹ nhàng nội dung, dịch giả Do.honza xin gửi tới các bạn lời kết trước khi cuốn sách tới tay mình. Xin cảm ơn.

Lời kết - Doslov:

Bạn đọc thân mến, cuốn sách sẽ gây nhiều tranh luận này được xuất bản nhân dịp chuyến sang thăm Việt Nam, tháng 6 năm 2017 của Tổng thống Cộng hòa Séc, Ngài Miloš Zeman.

Lúc đầu tôi đã cố gắng chọn tác phẩm (Jak jsem se mýlil v politice – Tôi đã sai lầm trong chính trị như thế nào, cuốn sách bán chạy nhất trên văn đàn Séc năm 2006 của ông) trong số các đầu sách nêu trên, nhưng do không đạt được thỏa thuận, tôi đành xoay sở trực tiếp viết thư cho Tổng thống, Cục trưởng Cục Báo chí văn phòng Tổng thống, ông Jiří Ovčáček, Chủ tịch Hội nhà văn Séc, Karel Sýs, tham vấn thủ tục với H.E. Martin Klepetko, Đại sứ Cộng hòa Séc tại Việt Nam và nhiều bạn bè doanh nghiệp Séc... Cuối cùng tôi nhận được email của ông František Mikš, Công ty phát hành sách Barrister & Principal trả lời cho phép bản quyền miễn phí, dịch và phát hành tác phẩm.

Tôi muốn để lại chiếc giầy nơi mông đít kẻ ngu sau hơn nửa năm đã ra đời, tới bạn đọc qua ngôn ngữ Việt.

Đọc lướt qua tiêu đề và một số hình ảnh minh họa, có ai đó sẽ cười vang, người khác thấy mình bị xúc phạm và cho rằng đây là một cuốn sách đùa cợt, hài hước thậm chí nhạo báng... Nhưng càng đọc kỹ chúng ta càng ngạc nhiên về tính cách lạc quan, khâm phục tài năng của một chính trị gia biết đưa câu chuyện thời cuộc, chính trường gay gắt, nóng bỏng thành hài ước, ngụ ngôn, răn dạy uyên thâm. Ông cũng từng thú nhận nếu hàng ngày phải trả lời tới vài chục câu hỏi „khó chịu“ thì không thể tránh khỏi „văng ra“ những ngôn từ nặng nề. Ông thẳng thắn, quyết liệt, không e ngại, dùng từ „mạnh mẽ“.

Tổng thống của một quốc gia tự do, dân chủ, độc lập là vậy.

Tôi có duyên với ông từ những năm 1999, khi với tư cách Thủ tướng Cộng hòa Séc sang thăm Việt Nam. Bức ảnh chụp chung năm ấy cho thấy một chính khách thân thiện, vui tính. Cùng sở thích Becherovka và slivovice làm tôi đặc biệt cảm tình, thích thú. Cả sau khi không thành công trên chính trường về „nghỉ hưu“ tại vùng Vysočina rồi quay trở lại làm Tổng thống, tôi luôn mang theo mối thiện cảm ấy, „fandím - ủng hộ“ ông.

Đọc tiểu sử của ông, tôi càng quyết tâm dịch một cuốn sách nào đó. Tôi nghĩ rằng đây là thời điểm thích hợp nhất.

Bắt tay vào công việc tôi mới nhận ra nó không hề đơn giản, như đã viết trong lời mở đầu: Mỗi câu, chữ nằm trong không gian, ngữ cảnh, dành cho đối tượng nhất định, do vậy nếu chỉ đọc mà không tìm hiểu kỹ, chúng ta dễ dàng bị hiểu sai, nhầm lẫn ý đồ tác giả. Ngay cả tên cuốn sách này cũng chỉ là câu nói của ông, mượn từ một nhà thơ đưa vào tác phẩm.

Chính vì vậy song hành với phần dịch tổng thể, tôi đã phải „cầu cứu“ tới hai chuyên gia „cây đa cây đề“ ngôn ngữ Việt-Séc kỳ cựu, Mgr. Lenka, Nguyễn Thị Mùi và Dr. Nguyễn Thị Thu Hiền, PhD, những người đã dịch, sửa, đỡ cho tôi nhiều bàn thua trông thấy nơi ngóc ngách câu từ, khẩu ngữ, ẩn dụ. Tôi xin bái tạ và xin chân thành cảm ơn.

Tôi cũng xin cảm ơn các cháu Mgr. Nam, Odřej Slowik, Mgr. Liên, Julie Vrbková, MSc. (tốt nghiệp khoa ngôn ngữ Việt, UK) cùng nhiều bạn văn Việt Nam khác đã động viên, đọc bản thảo, biên tập, gợi ý câu từ cho văn bản.

Cuốn sách „gai góc“ này được biên dịch trong thời gian ngắn chắc chắn không tránh khỏi sai sót, thậm chí nhầm lẫn ý tứ, nhưng là món quà chân thành gửi tới Ngài Tổng thống của dịch giả và những người yêu ngôn ngữ Séc, đất nước, con người Séc. 

Chúc Ngài Tổng thống luôn mạnh khỏe, lạc quan và thành công trong cuộc sống cũng như trong sự nghiệp.

Do.honza và tập thể biên tập

Vážení čtenáři, tato kontroverzní publikace, která má být zveřejněna u příležitosti návštěvy prezidenta Miloše Zemana ve Vietnamu v červnu 2017.

Zpočátku jsem se snažil vybrat dílo „Jak jsem se mýlil v politice“, jeho nejprodávanější knihu, ale nebylo možné dosáhnout konsenzu ohledně autorských práv, a tak jsem se rozhodl napsat přímo prezidentovi, řediteli tiskového úřadu prezidenta, panu Jiřímu Ovčáčkovi, dále panu předsedovi Unie českých spisovatelů, Karlu Sýsovi, konzultoval jsem i s H.E. Martinem Klepetkem, velvyslancem České republiky ve Vietnamu a s mnoha Českými podnikateli, přáteli... Nakonec jsem dostal od pana Františka Mikše z Vydavatelství Barrister & Principal e-mail, který poskytl práva k této publikaci bezplatně.

Rád nechám botu v řiti blbce po půlročním zpracování fyzicky dostal na trh ve vietnamské verzi.

Po přečtení nadpisů a shlédnutí ilustrací se někteří mohou rozesmát, jiní se urazí a považují prostě za legrační, vtipnou dokonce jako protivnou knihu... Nicméně čím více čteme tím více nás překvapí optimismus díla a můžeme obdivovat talent politika, který dovede převést drsné události, kruté a pačlivé politické atmosféry na hravý humor s hlubokým poučením. Sám autor bonmotů přiznal, že když denně musí odpovědět na několik desítek nepohodlných otázek, pak se nelze vyhnout pár těžkopádným či nevybíravým slovům. Miloš Zeman je nekompromisní, otevřený a odvážně avšak s grácií používá „silných“ slov. 

Právě takový má být prezident svobodné, nezávislé a demokratické země.

Má první vzpomínka na něj sahá do roku 1999, kdy jako předseda vlády České republiky přicestoval do Vietnamu na státní návštěvu. Společnou momentkou se mi ukázal jako politik veselý a přátelský. Oba jsme sdíleli zápal pro užívání Becherovky a slivovice. Po politických neúspěších odešel do důchodu na Vysočinu, aby se vrátil jako prezident. Vždycky jsem s ním sympatizoval a fandil mu.

Po přečtení jeho životopisu jsem se odhodlal přeložit jednu z jeho knih. Mám pocit, že pro to nikdy nebylo vhodnějšího momentu než nyní.

Jakmile jsem ale na překladu začal pracovat, uvědomil jsem si, že to vůbec není snadný úkol. Jak sámo bylo v předmluvě: Každé slovo, každá věta jsou dané v určitém prostoru, k aktuální události, pro určité subjekty, takže kdybychom knihu přečetli pouze povrchně, snadno bychom mohli dezinterpretovat autorův záměr. Sám název knihy je poeje poetickou, avšak poněkud drsnou citací jiného autora. 

Proto jsem při překládání musel požádat o pomoc dvou odborníků, „borců“ Vietnamsko-českého jazyka, veteránky Mgr. Lenka Nguyen Thi Mui a Dr. Nguyen Thi Thu Hien, PhD., které překlad editovaly a opravily. Zachránily mi spoustu prohraných gólů v zákoutí slov, nařečí a metafor.

S poklonou upřímně děkuji.

Díky patří vietnamistické mládeži FFUK v Praze, Mgr. Nam, Ondřeji Slowikovi, Mgr. Liên, Julii Vrbkové, MSc. a též dalším vietnamkým spisovatelům, kteří text četli, editovali a upravovali na pravou míru.

Tento kostrbatý a trnitý překlad byl zpracován v krátké době, rozhodně obsahuje chyby a nepřesnosti. Je však upřímným darem na adresu váženého pana Prezidenta od překladatele a vietnamských milovníků českého jazyka, České země a lidu.

Přejeme Vám, panu Prezidentovi, pevné zdraví, optimismus a hodně úspěchů v osobním životě i ve své kariéře. 

Do.honza a kolektiv editorů